Het levend erfgoed van de klavierinstrumenten is bedreigd.

Recente overheidsbezuinigingen bedreigen acuut het voortbestaan van twee Nederlandse collecties historische klavierinstrumenten. De belangrijkste collectie harmoniums en huisorgels stond reeds onder druk door haar vertrek uit Barger-Compascuum afgelopen jaar. Echter, de onverwachte mededeling dit voorjaar, dat de steun aan de Sweelinck Collectie per eind september geheel wordt stopgezet, heeft desastreuze gevolgen.

Gedwongen sluiting oefenruimte conservatoriumstudenten
Eind september zal de vestiging van Museum Geelvinck in de Posthoornkerk, waar conservatoriumstudenten zich op onze instrumenten bekwamen, moeten zijn opgeheven. Deze jonge professionele musici uit de gehele wereld, die onder leiding van Olga Pashchenko ervaring opdoen op onze fortepiano’s, konden het hele jaar door – 24 uur per dag alle dagen van de week – gebruik maken van onze ruimte, waar een brede variatie van historische instrumenten staat opgesteld. Dat gebeurde dan ook en steeds meer: het gemiddeld gebruikt groeide afgelopen jaar van ruim twee naar drie sessies per dag van elk enkele uren. Op sommige dagen zelfs meer dan zes maal per dag: van ’s ochtends vroeg tot laat op de avond oefenden studenten op onze instrumenten. Die mogelijkheid verdwijnt nu. Inmiddels hebben wij bij de gemeente Amsterdam aangeklopt voor een oplossing, maar vooralsnog zonder succes.

Twee depotruimtes moeten worden opgeheven
Tegen het einde van de zomer zullen wij twee depotruimtes moeten ontruimen. Waar de instrumenten dan naar toe moeten is nog niet duidelijk. De verhuurder van ons depot in Putten is gelukkig bereid tijdelijk enige ruimte ter beschikking te stellen. Met zijn hulp kunnen wij wellicht nog extra depotruimte verkrijgen. Echter een oplossing, waarvan wij dat dan moeten bekostigen, is nog niet gevonden. Het ontbreken van voldoende fondsen, dwingt ons anders de collecties te ontzamelen. Daarmee zal het leeuwendeel van deze instrumenten naar het buitenland verdwijnen; of, erger nog, worden onttakeld: het mechaniek er uit en op zijn best wordt het hout nog hergebruikt in antiek.

Instrumenten moeten voor musici beschikbaar blijven!
Niemand wordt gelukkig van de opslag van deze historische klavierinstrumenten. Een deel is namelijk prima bespeelbaar of met beperkte revisie en restauratie weer bespeelbaar te maken. In depot opgeslagen instrumenten worden er niet beter op: wanneer deze niet regelmatig bespeeld worden, gaan zij geleidelijk achteruit. Voor ons gaat het er om, dat het levend erfgoed verbonden aan deze klavierinstrumenten naar volgende generaties wordt doorgegeven. Langdurige opslag helpt daarbij niet. Onze instrumenten zouden juist moeten worden ingezet voor het bekwamen van jonge musici en van zich specialiserende ambachtsmensen, die de vakopleiding pianotechniek en -restauratie doen. En natuurlijk ook voor concertuitvoeringen!

Nieuw elan voor oplossingsgerichte lobby op Europees niveau
Ondanks dat er toenemende belangstelling is van jonge musici om te werken met historische klavierinstrumenten, neemt het aantal en de variatie van deze instrumenten in Nederland schrikbarend af. Deze trend doet zich in heel Europa voor. De reden is, dat specifiek deze instrumenten tussen wal en schip vallen. Eén van de meest significante wortels van onze muzikale cultuur, zo specifiek kenmerkend voor onze gedeelde Europese identiteit, en wereldwijd geabsorbeerd in vele nieuwe muziekgenres, dreigt daarmee voorgoed teloor te gaan. Juist nu wij met steun van onder meer Europa Nostra hiervoor aandacht vragen op Europees niveau in Brussel en Straatsburg, dreigt de bodem onder de door ons beheerde collecties weg te vallen.

De grote diversiteit aan klavierinstrumenten, die in de afgelopen 250 jaar ons muzikaal palet hebben bepaald, glijdt als droog zand tussen onze vingers weg. De klavierinstrumenten, waarop de grote klassieke componisten hun werken creëerden zijn binnenkort nauwelijks meer voorhanden. Dit terwijl er steeds meer jonge musici zijn, die met deze instrumenten uitvoeringen willen geven; maar dan moeten er nog wel podiumlocaties met bespeelbare instrumenten voorhanden zijn.

Ambachtelijke kennis en vaardigheid, opgebouwd in de golf van vernieuwende interesse in de oorsprong van onze muziek in de jaren ’70 , wordt slechts zeer mondjesmaat overgedragen op een jongere generatie. Collecties worden opgeheven, bibliotheken en individuele instrumenten bij gebrek aan belangstelling geruimd.